§ 1 “Ва-банкъ” як паказальнік сацыяльна-палітычнай сітуацыі ў краіне
Выданне“Ва-банкъ” першапачаткова было створана як бясплатны інфармацыйна-рэкламны дадатак да газеты “Комсомольская правда”. Заснавальнікамі ў нумары за 1.01.1995 значацца ЗАТ “Комсомольская правда” і ТОО “Группа “Сегодня”.
“Мы будем стараться быть аполитичным изданием хотя бы потому, что наша жизнь – это отнюдь не борьба за власть и не выяснение отношений между той или иной партией. Мы уверены, что жизнь – это вера в Добро, надежда на Счастье и Любовь к человеку”, - менавіта такім зваротам пачынае новы 1995-ты год галоўны рэдактар выдання С. Барысенка. У чым прычына такога выказвання, чаму рэдактар не выступае з пафасам ці са сцёбам? А таму што яго чытачы адчуваюць разгубленасць і апатыю да пераваротаў, пераломаў, незразумеласці і няўпэўненасці. (“Даже праздники стали тусклее, улыбки грустнее, взгляды растеряннее”) Некалькі год таму адны верылі ў ідэю камунізма, якая лопнула нібы мыльная бурбалка, другія верылі ў тое, што пасля развалу СССР будзе нешта іншае, будзе Свабода. А тут усё апынулася тым жа, брудным, ілжывым і здрадніцкім. Зарплаты не плацяць, партыйныя лідары з грашыма па замежжах параз’язджалі, жыць далей невядома як, а тут яшчэ і палітыкі між сабой за ўладу грызуцца, Прэзідэнт пакуль нейкі незразумелы. Ці зможа? Ці наладзіцца ўсё? З прыходам новага людзі не сталі больш чэснымі і добрымі, свет у сваёй агульнай масе не перамяніўся.
І рэдакцыя ўлавіла тое, чым можна схіліць і прыцягнуць чытача да сябе. Паказаць яму, што мы – такія ж. “Ты не адзін, давай разам”, - асноўны лейтматыў выступлення Барысенка.
“Что принёс нам очередной год времяисчисления? Пока нет ответа на этот вопрос. И до тех пор не будет, пока у политиков наших не поснёться разум и осознание, что они - для народа, а не народ для них. Не будет ответа, пока у нас с вами не проснётся чувство собственного достоинства, уважения к себе, терпимости к другому, любви к людям, миру, к своей земле”.
Гэтым газета паказвае, што ёй можна давяраць. Далей яна клапоціцца пра чытача, даючы яму парады па тым, як выбраць сваю палову для шлюбу (“О браке”), анансуе кінафільмы, выставы і культурныя мерапрыемствы (рыхтуюць журналісты Ігар Аўдзееў і Уладзімір Самусенка), а таксама друкуе праграму тэлеперадач. Не забывае і на рэкламу, якая паступова займае ўсё больш і больш месца.
Газета сцвярджае, што яна апалітычная, аднак цалкам адарвацца ад палітыкі, відаць, рэдакцыйны калектыў не можа. Таму і надараецца ўбачыць на старонках такія матэрыялы, як наступны.
У № 2 за 1995 год быў надрукаваны артыкул “Беларусь вопреки очевидности” – вытрымкі з часопіса “Культурная политика”, падрыхтаваныя Наталляй Цімашонак.
“Существование белорусов в истории дискретно, то они существуют, то нет”.
“Платон придумал Атлантиду, Томас Мор – утопию, Шелягович – Палісьсе, Бисмарк придумал Германию, Сталин – Советский Союз<…>”
Всякое бывает в этом мире. И Беларусь – член ООН с 1945 года.
Всякое может быть в этом мире.
Может бытьЧерноморско-Балтийская Федерация, о которой мечтает Белоруский народный фронт «Адраджэнне», может быть Славянский Соборный Союз белорусских-русских, великорусских-русских, украинских-русских и русинских-русских по чаяниям Славянского Собора «Белая Русь».
Беларусь была? Беларусь есть? Беларусь будет?
Нужно думать Беларусь, что она есть. Думать, как она есть, как и какой ей быть (артыкул цалкам гл. у Дадатку 3).
Аўтарка артыкула ставіць перад чытачамі глабальныя пытанні, пытанні да ўсёй нацыі. Гэта крытыка і заўвагі да тых, хто пры ўладзе. Папрокі выбраным “дэмакратычнымі” выбарамі. Аўтарка са свайго пункту гледжання адрэагавала на праблему самавызначанасці (а дакладней, саманевызначанасці) беларусаў і, галоўнае (!) прапанавала свой шлях вырашэння гэтай праблемы – “думаць Беларусь”.
І разам з такімі артыкуламі на старонках выдання з’яўляюцца адукацыйныя матэрыялы для тых чытачоў, хто хоча больш даведацца пра новыя рынкавыя ўмовы (“Немного о рекламе для её читателей и рекламодателей” № 20 1995, “Пролетарияям нечего терять, кроме своих огородов” пра чэкi “Имущество”, нумар за 24 кастрычніка 1995), матэрыялы пра клопат аб сваім здароўі (“10 полезных привычек” № 35 1995 і інш.), псіхалагічныя тэсты, ці шчаслівы ваш шлюб, ці ўмееце вы сябраваць; гараскопы і г.д., а таксама рэкламныя артыкулы (“Как похудеть не голодая?” № 7 1995), якія не пазначаліся такімі.
У газеце час ад часу друкуюцца інтэрв’ю з бізнесоўцамі (“Я уверен, что беларусы – это нация святых”, інтэрв’ю з Андрэем Клімавым, старшынёй праўлення АТ “Андрэй Клімаў і К” № 6 1995). А таксама артыкулы з “Комсомольской правды” (“Окно в природу” В. Пескова № 10 1995 год). Рэдакцыя рэагуе на падзеі, што ўскалыхнулі ўсё грамадства. Напрыклад, смерць Уладзіслава Лісцьева (нумар за 8 сакавіка 1995 года).
15 жніўня 1995 года газеце спаўняецца год. Яна патанела ўдвая, у ёй амаль не змяшчаюцца журналісцкія тэксты: усё запоўнена рэкламай.
“Мы лишь временно вынуждены (под неимоверным прессом финансовой политики государства) сократить себя вдвое”, - просіць прабачэння ў сваіх чытачоў “Ва-банкъ”.
З нумара 36 на старонках выдання зноў з’яўляюцца журналісцкія матэрыялы. Гэта рубрыка “ТетиВА”. “Обещаем только ласковые новости”, - папярэджвае рэдакцыя. І да канца 1995 года пераважна з гэтай рубрыкі можна даведацца пра падзеі ў краіне:
“Пенсионеры, милиционеры и военные обижены на президентские указы об отмене льгот” (№ 36);
“В Овальном зале Дома правительства продолжает работать очередная сессия Верховного Совета Республики Беларусь 12-го созыва”. (№ 37).
“Лукашенко обещал повысить зарплату педагогам, врачам и научным сотрудникам ”. (№ 38).
“На предприятиях введены старые добрые политдни. Долготерпения нам”. (№ 39).
“Не забудьте до первого ноября избавиться от “белок”, “зайчиков”, “бобров”, “рысей” и “лосей” в своём кошельке". (№ 39).
“Близятся повторные выборы в Верховный и местные советы”. (№ 44 1995).
“Новый Верховный Совет. “Забудет – не забудет?” – гадаем мы”. (№ 44 1995).
У гэты ж час выходзіць артыкул Вадзіма Доўнара “Ляпсус – оружие депутата”. Праз тры нумары “ТетиВА” паведамляе, што “Наконец-то годовые усилия политиков и властей завершились избранием 198 парламентёров в Верховный Совет Беларуси, а вот выборы в местные советы првалились”.
Пісала газета і пра забастоўку ў Мінскім метро (“Люди андеграунда” Татьяна Докучаева), а таксама пра ўстаноўку лічыльнікаў на газ (“А у нас в квартире газ? А у вас?” Вольга Бацяноўская).
У розныя часы ў выданні працавалі Таццяна Дакучаева, Валянціна Шапавалава, Вольга Бацяноўская, Ігар Лазараў, Уладзімір Самусенка, Марыя Жэўлюк, Марына Ульянава і Аксана Пекарт, а таксама В. Пяскоў і інш.
Такім чынам газета ў 1995 годзе спрабавала сумясціць рэкламу і якасныя арыкулы, на гэты час яна змагла заваяваць давер чытачоў. Тыя артыкулы, якія змяшчаюцца на старонках "Ва-банка", робяць гонар газеце. Тым больш рэкламнай, што заўжды імкнецца забаўляць і цешыць сваіх чытачоў. Тут жа рэдакцыя паспрабавала сумясціць дзве задачы – рэкламны заробак і пры гэтым прыцягненне ўвагі чытачоў да грамадска значных праблем. У гэтым і іх адметнасць.
1995 – стаў годам сапраўднай свабоды слова для журналістаў “Ва-банка”. Яны маглі не баючыся выказваць сваё меркаванне па дзейнасці ўладаў, крытыкаваць, папярэджваць, даваць свае аргументаваныя і не вельмі ацэнкі, выказвацца “на злобу дня”. Выданне стала ўсё больш і больш папулярным.
“Ва-банкъ” узора 2008 года – гэта цалкам іншае выданне. Па-першае, газета перастала быць дадаткам да “Комсомольской правды” па-другое, змяніла фармат на А4. Зараз выданне мае аб’ём у 60-80 палос, выходзіць 2 разы на тыдзень тыражом 211 231 экземпляраў. Журналісцкія тэксты займаюць 1-2 паласы агульнага аб’ёму. І ў асноўным, гэта інфармацыйныя матэрыялы, якія не перавышаюць па аб’ёму 1000 радкоў (гл. Дадатак 4):
Аквапарк зимой и летом
Градостроительный коммитет прорабатывает вопрос о строительстве в районе пр. Победителей аквапарка европейского уровня. Проектное предложение крупнейшей английской фирмы, являющейся одной из законодательниц мод в индустрии отдыха, предусматривает для парка современное оформление (около 15 тыс. квадратных метров под стеклянной крышей) и разнообразное наполнение (открытый бассейн, возможные горки и многое другое). Пользоваться аквапарком можно будет круглый год.
Людмила Асташкевич
Навіны падрабнелі, сталі разглядацца больш мясцовыя падзеі, няма такой глабальнай азадачанасці, якая была ў 1995 годзе. Для параўнання, у той час калі газета 1995 года піша пра самавызначэнне беларусаў, выданне 2008 года ў нумары за 7 студзеня друкуе артыкул пра тое, як многа карыснай інфармацыі аб працы тэлефонных служб, цырульняў, могілак і г.д. яны далі свайму чытачу. Напрыклад, наступным тэмам было аддадзена па паласе ў 2008 годзе:
1. Адмена льгот (Аксана Аспішчава “Льготы и их отмена. Продолжение следует”, № 2 2008). У матэрыяле аўтарка дае інфармацыю, без абмеркаванняў і каментароў, так бы мовіць, “для даведкі”.