Муковиматхо

В А З О Р А Т И М А О Р И Ф И Ч У М Х У Р И И Т О Ч И К И Т О Н

У Н И В Е Р С И Т Е Т И Т Е Х Н И К И И Т О Ч И К И С Т О Н

Б А Н О М И А К А Д Е М И К М. О С И М И

КАФЕДРАИ ФИЗИКА

Лабораторияи механика, физикаи

малекулави ва термодинамики

ХИСОБОТИ

Кори лаборатории № 6

______________________________

Факултаи энергетики, курси II , гурухи "6547^А"
Ном, номи падар	Имзо	Таърих
Тахияи	Умаров Нозим Чамшедович
Санчид
Химояро кабул кард

Бо методи схемаи пулак муайян кардани муковимат

Максади кор: шиносои бо методи классикии агдозагирии муковимат бо ёрии пулаки чараёни доими санчиши тачрибавии формулахои пайвасти параллелию пай дар паи резистхо.

Лавозимот: магазини муковиматхо, мачмуи резисторхое, ки муковиматашонро чен кардан мебояд, манбаи чараён, реохорд, калидхо, васлсоз.

Назаряи метод ва тафсири дастгох

Схемаи пулаки чараёни доими, ки бегтар пулаки Уитсон меномандаш, дар расми ё тасвир ёфтааст.

Он шакли чоркунчаеро дорад, ки тарафхояш аз муковиматхои R0, Rx, R1, ва R2 иборатанд. Ба яке аз диогоналхои ин чоркунча галванометри хассосияташ баланд ва сифати диогонали дигар манбаи чараёни доими пайваст шудааст. Тамоми раванди андозагири аз нтихоби чунон муковиматхои R0, R1 ва R2 иборат аст, ки кувваи чараён дар пулаки CD баробари сифр шавад (Ir=0). Номи маъмули Уитсон гирифтани метод аз хамин чост.

Дар холи аз галванометр катъ ёфтани чараён пулак дар мувозанат дониста мешавад. Барои муайян кардани шарти мувозанати пулак коидахои Кирхгофро татбик менамоем.

Хотиррасон месозем, ки ду коидаи Кирхгофро барои хисобу китоби занчирхои мураккабу шохадори электри мешниход шудаанд. Мувофики коидаи якум суммаи алгебравии куввахои чараён дар гиреххои занчир баробари сифр аст:

Гирех гуфта нуктаи пайвасти 3 ва ё зиёда аз он чараёнро мефахманд. Кувваи чараёни ба гирех барояндаро манфи кабул мекунем.

Коидаи 2-юми Кирхгоф тасдик мекунад, ки суммаи алгебравии хосили зарби кувваи чараён ба муковиматхи китъаи алохидаи контури сарбасти занчир ба хосили чамъи алгебравии КЭХ – хои манбаъхое баробар аст, ки дар ин контур амал мекунад:

S S

Хангоми тадбики ин коида аввало самти гашти контурхо ихтиёран ва агар самтхои чараёнхои китъахо маълум габошад, самти чараёнхоро низ изтиёран, вале окилона интихоб кардан мебояд. Дар мавриди рост омадаи самти гашту чараёнхои китъахо хосили зарби Iк Rк мусбату дар акси хол манфи, ба рафти гашт аз кутби потенсиалаш кам ба кутби потенсиалаш баланд гузаштани манбаи чараёни доими КЭХ-и онро аломат чамъ (+) ва дар акси хол бо аломати тарх (-) бояд гирифт.

Мувофики коидаи аввали Кирхгоф барои гиреххои С ва D ифодахои зеринро сабт кардан равост.

I₀ – I_r – I_x = 0 (3)

I₁ + I_r – I₂ = 0 (4)

Дар асоси коидаи дигари Кирхгоф барои контурхои сарбасти ACDA ва CBDC мувофики муодилахои.

I₀ R₀ + I_r R_r – I₁ R₁ = 0 (5)

I_x R_x – I₂ R₂ – I_r R_r =0 (6)

хосил мешаванд.

Тартиби ичрои кор

1. Мувофики схемаи расми 2 занчири электри тартиб дихед.

2. Лагжонаки D-ро дар миёнчои сими реохорд шузошта, калиди К-ро васл бинмоед.

3. Дар муддати кутох калиди галванометр К₀-ро пайваст сохта, чунон бузургии R₀-ро дар магазин муковиматхо интихоб кардан лозим аст, ки акрабаки калванометр ба кимати сифри наздик бошад.

4. Дар ин хол лагжонаки D-ро кадре кучонда, пулакро ба мувозанат – овардан мебояд, яъне акрабаки галванометр ба кимати сифри наздик бошад.

5. Аз руи таксимоти шкалаи рехорд киматхои l₁ва l₂ аз магазини муковиматхо кимати R₀-ро мукаррар намоед.

6. Мувофики формулаи (13) кимати R_x₁-ро муайян созед.

7. Натичахои андозагири ва хисобу китобро дар чадвали 1 гирд оваред.

№	R₀ Oм	l₁, Cм	Rx ОМ	<Rx>, Ом
I	1) 2) 3)
II	1) 2) 3)
III	1) 2) 3)
Пай дар пай	1) 2) 3)
параллели	1) 2) 3)